Każda rana – czy to powstała wskutek wypadku, po operacji, czy też jako wynik procesu chorobowego − wymaga odpowiedniego postępowania, by gojenie przebiegało jak najłagodniej i bez powikłań. W tym celu należy ją właściwie pielęgnować.
Czynniki wpływające na gojenie rany
Trzeba tu wziąć pod uwagę kilka podstawowych czynników, takich jak:
- wiek pacjenta,
- ogólny stan zdrowia (m.in. choroby przewlekłe, rekonwalescencja),
- miejsce powstania rany (skóra, błony śluzowe),
- czas i siła ucisku na ranę (np. rany na podeszwie stopy, odleżyny),
- narażenie skóry wokół rany na wilgoć i zanieczyszczenia (mocz, kał, śluz, wysięki).
Jak zabezpieczyć ranę?
Wszystkie rany wymagają jałowego zabezpieczenia opatrunkiem, który powinien być dopasowany do:
- czynników wymienionych powyżej,
- flory bakteryjnej łożyska rany,
- fazy gojenia.
W przypadku obrzęku (np. po mastektomii, amputacji) niezbędne jest zastosowanie opatrunku kompresyjnego, który zmniejsza opuchliznę.
Czego unikać w pielęgnacji ran?
1. Moczenia rany
Nie wolno moczyć rany w miednicy, basenie, stawie czy rzece. Grozi to:
- rozmoczeniem rany, utrudniającym gojenie,
- zakażeniem, które może prowadzić nawet do sepsy.
Zamiast tego stosujemy jednorazowe gąbki lub gaziki do przemywania okolicy rany i natychmiast je wyrzucamy.
2. Nadmiernego rozgrzewania rany
Nie należy wystawiać rany na:
- bezpośrednie działanie słońca,
- grzejniki, termofory, plastry rozgrzewające (szczególnie u osób z neuropatią cukrzycową, niedokrwieniem kończyn).
Nadmierne ciepło może prowadzić do zaostrzenia stanu zapalnego, a w skrajnych przypadkach do amputacji.
3. Nieodpowiedniego ucisku
Rany nie lubią nadmiernego ucisku. Dotyczy to:
- zbyt ciasnych butów przy urazach na stopach i podudziach,
- opasek, ortez, plastrów stosowanych do mocowania sprzętu medycznego.
Wyjątek stanowi kontrolowana kompresjoterapia, która pomaga w leczeniu, jeśli jest prawidłowo stosowana.
Kiedy warto schładzać ranę?
W niektórych przypadkach, np. po poparzeniach czy niektórych zabiegach chirurgicznych, zaleca się schładzanie ran.
Aby uniknąć odmrożeń:
- nie przykładamy zimna bezpośrednio na skórę,
- stosujemy warstwę ochronną, np. ręcznik,
- regularnie zmieniamy miejsce przykładania cold packa lub lodu.
U osób obciążonych chorobami z grupy ryzyka warto skonsultować tę metodę z lekarzem.
Specjalna pielęgnacja ran przetokowych
Rany przetokowe, zwłaszcza w okolicy krzyżowo-lędźwiowej, wymagają zamortyzowania miejsca ich powstania. Dotyczy to:
- pacjentów na wózkach inwalidzkich,
- osób długotrwale leżących,
- pacjentów po zabiegach chirurgicznych ze zbyt ciasnymi szwami.
Najlepiej sprawdzają się tutaj opatrunki piankowe i chłonne, które można umieścić w formie poduszeczki lub „kanapki” dla zmniejszenia ucisku i bólu.
Indywidualne podejście do leczenia ran
Każda rana, a szczególnie długoterminowa, wymaga spersonalizowanego postępowania. Oprócz samej pielęgnacji istotne są także:
- odpowiednia dieta, wspierająca regenerację,
- rehabilitacja, poprawiająca kondycję psychiczną i fizyczną,
- wsparcie bliskich i motywacja do leczenia.
Prawidłowa opieka nad raną to klucz do szybszego powrotu do zdrowia i uniknięcia powikłań.