• Strona główna
• /
• Centrum stopy
• /
• Stopa cukrzycowa

Stopa cukrzycowa

STOPA CUKRZYCOWA – jest to zespół zmian w obrębie stopy, charakteryzujący się infekcją, owrzodzeniem i/lub destrukcją tkanek głębokich oraz zaburzeniami neurologicznymi i chorobami naczyń obwodowych, w różnym stopniu zaawansowania w obrębie kończyn dolnych, poniżej kostki.
Zespół stopy cukrzycowej należy do najcięższych powikłań cukrzycy, zwłaszcza jeśli powstanie rana. Leczenie tego powikłania jest trudne i wymaga wielodyscyplinarnego podejscia specjalistów.

CUKRZYCA – jest grupą chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią, wynikającą z defektu produkcji lub działania insuliny lub obydwiema tymi nieprawidłowościami.

Przewlekła cukrzyca może prowadzić do poważnych powikłań:

• udaru mózgu,
• narządu wzroku,
• włókien nerwowych – neuropatie,
• choroby niedokrwiennej serca, zawału serca,
• choroby nerek – neuropatii cukrzycowej,
• zespół stopy cukrzycowej – zaburzenia ukrwienia i unaczynienia, mogących prowadzić do owrzodzenia i deformacji stopy, a w konsekwencji do martwicy i ewentualnych amputacji.

Etiopatogeneza zespołu stopy cukrzycowej możemy podzielić na:

• neuropatia cukrzycowa,
• niedokrwienie (angiopatia),
• mieszane; neuropatyczno- niedokrwienne, głębokie niedokrwienie kończyn dolnych bez występowania objawów podmiotowych.

W zespole stopy cukrzycowej, zmiany obejmują:

• skórę,
• naczynia,
• nerwy,
• mięśnie,
• kości.

Czynniki ryzyka amputacji kończyny:

• neuropatia (czuciowa, autonomiczna),
• miażdżyca naczyń obwodowych,
• deformacje stóp ( zwłaszcza z ograniczeniem mobilności w stawach),
• obecność modzeli w miejscach zwiększonego nacisku,
• przebyte owrzodzenia lub wcześniejsza amputacja (w wyniku powikłań cukrzycy),
• otyłość,
• upośledzenie widzenia,
• zła kontrola glikemii,
• cukrzyca trwająca ponad 10 lat,
• urazy stóp na skutek noszenia nieodpowiedniego obuwia,
• niedostateczna edukacja pacjenta,
• wiek ponad 40 lat,
• palenie papierosów,
• nadciśnienie tętnicze,
• dyslipidemia,
• płeć męska,
• zaniedbania ze strony pielęgnacji stóp,
• alkoholizm.

Leczenie i pielęgnowanie zespołu stopy cukrzycowej wymaga szerokiej diagnostyki:

1. Badania podmiotowe:

• dolegliwości wskazujące na neuropatię , zaburzenia ukrwienia kończyn dolnych (wykonanie badań Dopplerowskich),
• opracowanie skóry stóp i paznokci przez specjalistę lub wyspecjalizowany personel,
• w przypadku zaistniałych ran, zastosowanie opatrunków długoterminowych.

2. Badania kliniczne stopy:

• ocena skóry i jej przydatków : ocena koloru, ucieplenia, obecności owłosienia, potliwości, obecności obrzęków, zmian troficznych,
• ocena stwierdzonego owrzodzenia – lokalizacja, głębokość, zakażenie (pobranie materiału do badania bakteriologicznego),
• obecność martwicy – obszar,
• ocena tętna w punktach charakterystycznych (tętnica grzbietowa stopy i piszczelowa tylna),
• ocena biomechaniki stopy (deformacje, ruchomość w stawach, kształt stopy, zwłaszcza po amputacjach).

3. Badanie neurologiczne:

• ocena poszczególnych rodzajów czucia (dotyku, temperatury i wibracji oraz czucie ułożenia),
• badanie układu autonomicznego (odruchy w obrębie układu krążenia: zmienność ciśnienia, zmienność rytmu serca podczas głębokiego oddychania),
• przewodnictwa nerwowego (nerwy strzałkowe, łydkowe i pośrodkowe).

4. Badania naczyń:

• badania tętna na tętnicach: grzbietowej stopy, piszczelowej tylnej, podkolanowej, udowej,
• pomiar wskaźnika kostkowo – ramiennego,
• badanie metodą Dopplera,
• Arteriografia,
• Badanie przez skórnej oksygenacji.

5. Badania radiologiczne: RTG, CT, NMR, scyntygrafia kości.

6. Badania bakteriologiczne: posiewy pobrane z łożyska owrzodzenia oraz posiew w przypadku stanów zapalnych kości.

7. Badanie pedobarograficzne – badanie rozkładu ucisku na stopie.

8. Badanie histopatologiczne – biopsja kości.

---

Galeria leczonych przypadków:

Pacjent 1. – Pacjent ( lat 64) chory na cukrzycę typ 2.

Z wieloletnimi zmianami w obrębie lewej stopy, owrzodzenia na śródstopiu pod paluchem dużego palca, opuszku palca 2 i w połowie bocznej części stopy ze strony zewnętrznej i wewnętrznej przetoki. Przez wiele lat jedyną metodą leczenia ran było sukcesywne chirurgiczne wycinanie włókniaka martwiczego i łyżeczkowanie rany. Pielęgnacja ran odbywała się za pomocą przykładania gazików jałowych i stosowania maści.

Dla pacjenta zastosowane leczenie było bardzo uciążliwe i bolesne, nawarstwiało się również podłamanie psychiczne i bezradność z uwagi na brak jakichkolwiek rezultatów.

Wykonano wymaz bakteriologiczny z rany, gdzie wyhodowano Staphylococcus aureus. Oczyszczono rany, zastosowano opatrunki długoterminowe. Odciążono newralgiczne punkty z dobraniem odpowiednich butów. Wyfrezowano zrogowacenia i zmiękczono modzele wokół ran preparatami keratolizującymi na bazie mocznika. Pacjent miał wykonane badanie USG stopy, RTG, które nie wykazały niepokojącego zagrożenia.

Leczenie pacjenta zajęło 14 miesięcy. Pacjent jednak wymaga stałej kontroli pod względem podologiczno – podiatrycznym z uwagi na neuropatie cukrzycową. Cały czas istnieje groźba otwarcia samoistnego się ran. Wskazane zostały wizyty u chirurga naczyniowego – angiologia, aby wykonywać profilaktyczne badania Dopplerowskie. Jednocześnie niezbędne jest monitorowanie poziomu cukru we krwi i kontrole u lekarza diabetologa.

Pacjent 2. – Pacjent ( lat 48) z cukrzycą typ 2, po wcześniejszej amputacji IV palca w prawej stopie na skutek powikłań neuropatii cukrzycowej. 

Pacjent zgłosił się po wypadku wbicia się gwoździa w podeszwę stopy. Stopa z dużym obrzękiem i zaczerwienieniem 3 palca. Na skutek wcześniejszych nieprzyjemnych doznań i drastycznego rozwiązania amputacji palca, pacjent poprosił o natychmiastową interwencję. Od strony wewnętrznej ( pomiędzy palcami) owrzodzenie z włókniakiem martwiczym, od strony podeszwy stopy miejsce po wbiciu się gwoździa. Silny wysięk i bolesność stopy. Zaczerwienienie i obrzęk w ½ stopy.

Wykonano pobranie wymazu z rany i z uwagi na pojawienie się bakterii: zastosowano celowaną antybiotykoterapię doustną. Pacjent otrzymał skierowanie na badanie tomografii komputerowej, które wykluczyło przemieszczenie się kości. Zaaplikowano dekontaminację rany i w pierwszej fazie – oczyszczenia , zastosowano opatrunki analgatowe z aktywnymi jonami srebra i absorpcyjnymi. Zastosowano amortyzację śródstopia. Bardzo ważnym elementem było dobranie odpowiedniego obuwia.

W drugiej fazie leczenie rany doprowadzono do wyfrezowania zrogowaciałej skóry wokół stopy. Zadbano o odpowiednie utrzymywanie natłuszczenia skóry wokół rany za pomocą środków pielęgnacyjnych dla diabetyków.

Proces leczenia i całkowitego wygojenia zajął 3 miesiące. W tym czasie pacjent wykonywał hartowanie rany i nawilżanie stopy zalecanymi środkami pielęgnacyjnymi. Obecnie pacjent stosuje się do zaleceń i samokontroli.

Pacjent 3. – Pacjent z cukrzycą insulinozależną, zgłosił się na leczenie ran owrzodzenia 2 palca prawej stopy i powstałego owrzodzenia na grzbiecie stopy.

Wysoki poziom cukru we krwi, brak przestrzegania diety, a także palenie papierosów, doprowadziły do gwałtownego opuchnięcia stopy, bolesności oraz pojawienia się ran na stopie.