Oparzenia / odmrożenia

Oparzenia skóry są najcięższymi ranami występującymi na powłokach skóry. Dotyka wszystkich aspektów zdrowia człowieka poszkodowanego, od fizycznych poprzez psychiczne, jak również różnych warstw społecznych. Do oparzeń dochodzi poprzez kontakt z ogniem, który jest najczęstszym oparzeniem dotyczącym zarówno dorosłych jak i dzieci, gorącymi płynami poprzez czynnik termiczny. Rzadziej natomiast występują oparzenia elektryczne i chemiczne.

Poprzez oparzenia dochodzi najczęściej do głębokich uszkodzeń skóry, mięśni, ścięgien, który to potem są przyczyną ewentualnych przykurczy. Martwa tkanka z kolei wymaga usunięcia w którego to miejscu położony przeszczep skóry, tworzy kolejną ranę w miejscu pobrania. Kolejnym etapem leczenia wymagającym interwencji chirurgii plastycznej przy uszkodzeniach i deformacjach jest rekonstrukcja miejsca szczególnie narażonego na odsłonięcie (twarz, kończyny górne, dekolt).

Dlatego też tak szalenie ważnym aspektem jest, aby od początku powstania rany oparzeniowej, mógł się zająć zespół interdyscyplinarny, który praktycznie od razu działa zespołowo.

Uszkodzenie skóry, do jakiego dochodzi na sutek oparzenia jest związane z bólem fizycznym, długim czasem leczenia i rekonwalescencji połączonego z rehabilitacją, która może trwać nawet latami.

Aspekt finansowy przy ranach oparzeniowych jest również istotnym elementem leczenia rany. Wyspecjalizowane grupy lekarskie i pielęgniarskie, nowoczesne wyposażenie oddziału szpitalnego czy specjalistycznej przychodni decyduje o możliwym czasie zagojenia i jakości pozostałej blizny. Zachowawcze leczenie blizn oparzeniowych obarcza natomiast samego pacjenta, jak również boryka się w możliwościach korzystania z rehabilitacji często prywatnych zabiegach z racji częstotliwości.

Niezmiernie ważnym elementem leczenia ran oparzeniowych jest terapia psychologiczna, która zwłaszcza przy dużych ranach oparzeniowych zmienia diametralnie wygląd pacjenta. Zaakceptowanie swojego nowego wyglądu, jak również często ograniczonych możliwości funkcjonowania wpływa jednoznacznie na stan psychiczny i jego jakość życia. Niekiedy z racji braku akceptacji samego siebie może doprowadzić do samobójstwa.

Oparzenie definiuje się jako miejscowe i ogólnoustrojowe następstwa urazu wywołanego działaniem wysokiej temperatury, czynnika termicznego, chemicznego, elektrycznego lub promieniami jonizującymi. Oparzenie może dotyczyć powłok skóry i błon śluzowych.

Oparzenie jako uraz termiczny skóry jest traktowane tak samo w przypadku odmrożeń, czyli działania ujemnej temperatury na skutek długotrwałego działania zimna, lodu, śniegu, a także chemicznego – chlorku etylu, płynnego azotu.

W przypadku oparzeń i odmrożeń skóry, czynnikami decydującymi o jego życiu i zdrowiu jest:

  • rozległość rany
  • głębokość rany
  • wiek chorego
  • współistniejące choroby
  • umiejscowienie rany
  • towarzyszące urazy

Wyróżniamy następujące stopnie oparzeń i odmrożeń:

– obejmuje naskórek i objawia się zaczerwienienie skóry, połączone z bolesnym pieczeniem. Stan może utrzymywać się może przez 5 – 10 dni po złuszczeniu się naskórka ulega samowygojeniu bez pozostawienia blizny.

Stopień II podzielono na dwa oparzenia: IIº a – powierzchowne i IIº b – głebokie

IIº a – zajmuje naskórek i zewnętrzną warstwę właściwej. Oprócz zaczerwienienia i obrzęku, charakterystyczne są pęcherze wypełnione żółtawym płynem surowiczym. Jeśli nie ma cech zakażenia rany, proces gojenia potrwa ok.14 dni i pozostają po nim niewielkie blizny.

IIº b – zniszczeniu ulega naskórek i warstwy skóry właściwej o różnej głębokości. Skóra pozbawiona jest pęcherzy, a zabarwienie od białego poprzez różowe do czerwonego zależy od działania na nią czynnika temperatury. Dominuje silny ból, gojenie trwa od 21- 35 dni pozostawiając bliznę. Jeśli w ranie rozwinie się zakażenie, może ono ulec pogłębieniu do III stopnia.

IIIº – jest to zniszczenie powłok skóry pełnej grubości, często także tkanek leżących głębiej, naczyń, nerwów, tkanki podskórnej i tkanki tłuszczowej. W zabarwieniu skóry dominuje kolor brązowy, brunatny i czarny. Skóra może być pokryta białoszarymi strupami . Uciśnięcie okolic oparzenia powoduje bardzo mocny ból , choć powierzchnia oparzona jest nie wrażliwa na dotyk z uwagi na zniszczenie receptorów bólowych.

IVº – jest to martwica tkanki podskórnej oraz tkanek leżących głębiej: mięsni, ścięgien, kości, stawów.

W przypadku zaistniałego oparzenia, chory doznaje uszczerbku wieloustrojowego, zarówno ze strony samego oparzenia, ale również na skutek samego wypadku. Wielokrotnie bowiem w przypadku pożaru chory ma złamania kości, rany kłute, okaleczenia, stłuczenia. Na skutek samego urazu lub w wyniku nieodwracalnych uszkodzeń ciała ( zwłaszcza części dystalnych), dochodzi do amputacji.

Do urazów ciała dochodzą bolesne przeżycia psychiczne, trauma związana z wypadkiem, często utratą osób bliskich, jak również całego majątku powoduje bardzo ciężkie obciążenia psychiczne, które dodatkowo obciążają pacjenta i utrudniają powrót do zdrowia.

Ponadto ból fizyczny związany z samym oparzeniem, jak porażenie prądem, oblanie kwasem, wrzątkiem, zmusza zespół lekarski do podawania znieczuleń, a następnie podjęcie szybkiej interwencji chirurgicznej. Przyklejona i wtopiona odzież w skórę, smoła, kawałki plastiku, muszą zostać usunięte w ciągu najbliższych godzin z jednoczesnym położeniem przeszczepu skóry.

Ciężkie zmiany ogólnoustrojowe po oparzeniu noszą nazwę choroby oparzeniowej.

Choroba oparzeniowa

Rana oparzeniowa oprócz samej genezy powstania powoduje również ogólnoustrojowe zmiany, które nazywamy chorobą oparzeniową. Utrata płynów i zaburzenia gospodarki wodno – elektrolitowej, metabolicznej i immunologicznej. Ponadto hipowolemia powoduje powstanie wstrząsu oparzeniowego, który nie leczony może doprowadzić do uogólnionej odpowiedzi zapalnej ( SIRS – systemic inflammatory response syndrome). Wstrząs uzależniony jest od powierzchni skóry.

Choroba oparzeniowa występuje , gdy uraz termiczny występuje w 15- 20% powierzchni ciała , a u dorosłych i 10% powierzchni ciała u dzieci.

Choroba oparzeniowa jest podzielona na 3 etapy kliniczne:

Faza wstrząsowa (trwa 48-72 godz.) –  Powstała rana jest bezpośrednią przyczyna wstrząsu. Hipowolemia manifestuje się zmniejszeniem objętości osocza, zmniejszeniem rzutu serca, zmniejszeniem objętości wydalanego osocza, zmniejszeniem objętości wydalanego moczu i zwiększeniem systemowego oporu naczyniowego.

Faza kataboliczna (trwa od kilku dni do kilku tygodni) – Związana jest z rozpadem martwiczym tkanek w miejscu oparzenia i ogólnoustrojową mobilizacją energetyczną do samooczyszczenia rany. Szczególnie niebezpieczne na tym etapie jest powikłanie septyczne i toksyczne.

Faza anaboliczna (trwa ponad 4 tyg.) –  Związana jest z gojeniem się ran, wytwarzaniem blizn i odbudową oraz wyrównaniem wszelkich zaburzeń.

 Objawy kliniczne MODS*:

  • ostra niewydolność krażenia,
  • ostra niewydolność wątroby,
  • ostra niewydolność nerek,
  • ostra niewydolność płuc,
  • zaburzenia neurologiczne,
  • krwawienia z przewodu pokarmowego,
  • zaburzenia hemostazy, wystąpienie zespołu wykrzywienia wewnątrznaczyniowego ( DIC – disseminated intravascular coagulation)

*MODS – Zespół niewydolności wielonarządowej


Galeria przypadków:

Pacjent 1.- Pacjentka (lat 64) po skaleczeniu się w ogrodzie odkażała ranę 70% spirytusem.

Doprowadziło to do poparzenia skóry i pojawienia się pecherzy z płynem surowiczym, które pacjentka przebiła i ponownie odkażała spirytusem. Pacjentka z głęboką, sączącą raną, obrzękiem i bólem przed ok. 6 miesięcy była leczona dermatologicznie, bez większych efektów. Do naszej placówki trafiła z dużym bólem i kłopotem z poruszaniem się. Rana mocno sącząca się, z dużą opuchlizną.

Rana oparzeniowa stopy prawej

Leczenie oparzeń w naszej przychodni rozpoczęliśmy od pobrania wymazu bakteryjnego, który wykazał obecność Streptococcus agalactiae oraz Escherichia coli. Została przeprowadzona odpowiednia dezynfekcja rany, nawilżenie skóry oraz założone zostały opatrunki długoterminowe absorbcyjne. Pacjentka została zapoznana z odpowiednią dietą i koniecznością nawodnienia organizmu oraz zalecono noszenie odpowiedniego obuwia.

Etap leczenia oparzenia

Efekt końcowy uzyskano po 3 miesiącach. Pacjentka stosowała się przez cały czas do zaleceń, przestrzegania diety i nawadniania organizmu. Jednocześnie systematycznie samodzielnie pracowała w domu nad pielęgnacją miejsca oparzeniowego.

Efekt końcowy leczenia oparzenia

Pacjent 2. – Pacjent (lat 43), u którego po wypadku samochodowym doszło do oparzenia dłoni oraz urazowej amputacji kciuka i wskaziciela.

Przeprowadzono przeszczep pośredniej grubości na grzbiecie prawej ręki. Po operacji pacjent była leczony przez 2 miesiące w poradni chirurgicznej z następującym zaleceniem: ,,Proszę moczyć w szarym mydle i zakładać gazik.” Pacjent zgłosił się do naszej przychodni po 2 miesiącach od przeszczepu.

Rana oparzeniowa ręki z wrzodziejącym przeszczepem

Pobrano wymaz bakteriologiczny, którego wynik wykazał obecność Streptococcus aureus.

Po 2 miesiącach uzyskano całkowite wygojenie i naskórkowanie rany. Przez kolejne 3 miesiące pacjent uczęszczał na rehabilitację całej kończyny górnej.

Fot. 1. W trakcie leczenia,  Fot. 2 Efekt końcowy leczenia

Pacjent 3. – Pacjentka (lat 52) 4 lata temu oparzona krochmalem na obu goleniach.

Po pierwotnym częściowym zagojeniu rany, pozostały owrzodzenia, które przybrały obraz owrzodzeń troficznych.

Rana oparzeniowa goleni

Po zastosowaniu aktywnych, długoterminowych opatrunków alginianowych z jonami srebra uzyskano oczyszczenie ran z włókniaka i tkanek martwiczych. Dodatkowo zastosowano natłuszczanie olejkiem ozonowanym w celu zmniejszenia świądu skóry.

Pacjentka obecnie uczęszcza do komory hiperbarycznej oraz korzysta z rehabilitacji.

Dodatkowo pacjentka zaczęła więcej pić płynów, które pomagają w nawadnianiu skóry.

Rana oparzeniowa goleni w trakcie leczenia

Kolejne zdjęcia przedstawiają rany po miesięcznym zastosowaniu leczenia skojarzonego różnymi opatrunkami, które dobierane były w zależności od fazy rany oparzeniowej.

Rana oparzeniowa goleni po 1 m-cu leczenia

Po 6 tygodniach po uzyskaniu częściowego naskórkowania rozpoczęto kompresjoterapię

Efekt po 4 miesiącach

Pacjent 4. – Pacjent (59 lat) po oparzeniu w okolicy goleni w zakładzie pracy od gorącej pary.

fot. 1. Stan przed leczeniem, fot. 2. Stan po leczeniu

Pocket

Copyrights 2020 Centrum Stopy Agnieszka Głuszczak